Nexus Instituut

Zo opende het symposium met een spetterend debat tussen de Franse filosoof Bernard-Henri Lévy en de Russische filosoof Aleksandr Dugin, die een reprise van de beroemde intellectuele duellen tussen de humanist Settembrini en de reactionaire jezuïet Naphta in de roman ten beste gaven. Waar Lévy kosmopolitische waarden verdedigde benadrukte Dugin de uniciteit van individuele culturen, waar Dugin het globalisme aanviel verdedigde Lévy liberalisme, mensenrechten en democratie. Ook geopolitieke kwesties als de Russische bezetting van de Krim en de strijd in Syrië waren onderwerp van hevige discussie. Het 900-koppige publiek wist zich geïnspireerd door de vraag door welke visie de hedendaagse politiek zich zou moeten leiden.

Na deze opwindende opening volgde het eerste rondetafelgesprek ‘A Magic Mountain Conversation: On Culture and Politics, Life and Death’. De Italiaanse schrijver Edoardo Albinati, boekenchef van de New York Times Pamela Paul, filmmaakster Nadine Labaki, filosoof Sari Nusseibeh en publiek intellectueel Leon Wieseltier spraken over de menselijke natuur, de kwalen van onze tijd en de waarde van cultuur. Edoardo Albinati bekende zich als nihilist: er worden vreselijke dingen gedaan in naam van diep gevoelde waarden en overtuigingen, dus misschien moeten we vertrouwen op simpele beleefdheid en dat dunne laagje beschaving. Ook Sari Nusseibeh pleitte voor een pragmatische, sceptische houding ten opzichte van grote ideeën. Maar Leon Wieseltier reageerde geschokt: ‘I love big ideas!’ Zonder overtuigingen kun je niet leven, betoogde hij, en je stopt toch ook niet volledig met eten omdat sommige vormen van voedsel slecht voor je zijn? Pamela Paul en Nadine Labaki wezen op cultuur als mensenrecht: alleen de wereld van de kunstzinnige reflectie, die de mens inleving en empathie bijbrengt, kan de mens redden van barbarij.

Na de lunch volgde het optreden van de beroemde tenor Ian Bostridge, die onder begeleiding van pianiste Saskia Giorgini een deel van Schuberts Winterreise ten gehore bracht. Het lied Der Lindenbaum, dat een belangrijke rol speelt in De Toverberg, bracht hij vol overgave. Ook gaf Bostridge – die naast zanger ook historicus is – een korte lezing over de politieke en muzikale thema’s in de roman, waarna Saskia Giorgini dit programmadeel afsloot met een vertolking van Verdi’s Aida in de interpretatie van Franz Liszt.

De laatste gespreksronde had als titel ‘Being Hans Castorp in Our Time’: zeven jonge sprekers discussieerden als hedendaagse Hans Castorps over hun levenservaring, het onderwijs dat zij genoten en hun kijk op de maatschappij. De Tunesische mensenrechtenactiviste Intissar Kherigi, de Catalaanse componist Joan Magrané Figuera, de Italiaanse schrijfster Andrea Marcolongo, de Poolse dichter Wojtek Wieczorek, de Amerikaanse klimaatactiviste en muzikante Jesse Paris Smith, de Zwitserse activiste Flavia Kleiner en de Amerikaanse ideeënhistorica Celeste Marcus vormden een inspirerend panel dat diepe indruk maakte op het publiek. Het ideaal van het type onderwijs dat nodig is om een samenleving gezond te houden – Bildung – kon op grote instemming en navolging rekenen.

Na afloop van het symposiumprogramma konden bezoekers deelnemen aan een workshop, waarbij zij met sprekers uit het laatste panel op zoek gingen naar een manier om de op het symposium besproken idealen naar de werkelijkheid te vertalen.